Искање


Означено з Репутација x Cloud x Password x Identity x User account x Access recovery x Digital evidence x

КЛЕВЕТЕЊЕ И ПОНИЖУВАЊЕ

Под клеветење и понижување се подразбира секое вулгарно изразување, пцовки и употреба на тон што значи непочитување на личното достоинство, угледот и/или положбата во општеството. Може да се користат и слики, видеа, мемиња и гифови за да се предизвика понижување или посрамотување.

Секој човек има различни нивоа на толеранција, па затоа границата помеѓу клеветата и критиката честопати е недоволно јасна. Јавните личности, особено политичарите кои ја претставуваат пошироката јавност, мора да покажат повисоко ниво на толеранција кон критиката. Од друга страна, новинарите и оние кои се застапуваат за човековите права имаат поширок праг на толеранција во согласност со член 10 од Европската конвенција за човекови права и со праксата на Европскиот суд за човекови права.

Новинарките, активистките и политичарките е поверојатно дека ќе бидат цел на клевета и понижување отколку нивните машки колеги. Навредата по основа на родовата припадност и на родовиот идентитет е механизам што се користи за замолчување и е препознаен како форма на родово базирано насилство и, како таков, е јавно осуден. https://twitter.com/UNESCO/status/1140888153928196096

Посебна заштита и препознавање на родово базираното насилство се овозможува преку ратификацијата на Истанбулската конвенција, Законот за спречување и заштита од насилство врз жените и семејно насилство.

Доколку сте цел на некаков вид дигитално насилство, ве повикуваме да побарате помош од оние кои ве разбираат вас и вашите чувства и од институциите. Оддалечете се некое време од оние места каде што го доживувате вознемирувањето и замолете ги луѓето на кои им верувате да ги проверат вашите сметки, е-поштата и да ве информираат за тоа каква е сега состојбата со нападот или да ви помогнат да ја документирате злоупотребата.

Дигитални докази Репутација Тактика Поддршка Новинар/ка Јавен службеник

ОДМАЗНИЧКА ПОРНOГРАФИЈА

Одмаздничката порнографија се дефинира како објавување сексуално експлицитни содржини без согласност, а со намера за понижување, посрамување или уцена. Одмазничката порнографија претставува кршење на приватноста и може да доведе до исклучително тешка емоционална траума.

Дури и ако содржината е создадена со согласност, таа согласност мора да биде јасно дадена за објавување на снимката или за нејзина дистрибуција преку интернет.

Без оглед на медиумот (видеоснимка, слики или гиф) – само чинот на објавување содржина за која нема согласност може да се смета за одмаздничка порнографија бидејќи личноста која е цел на злоупотреба во никој случај не е виновна: не постои оправдување за насилството. Ако сте цел на некаков вид дигитално насилство, ве повикуваме да побарате поддршка од вашите мрежи за поддршка – првенствено од пријателите, од семејството, кои можат да ве разберат вас и вашите чувства. Одвојте време да се оддалечите од местата каде што го доживувате вознемирувањето и замолете ги луѓето на кои им верувате да ги проверат вашите сметки, е-пошта и да ве информираат за состојбата со нападот или да ви помогнат да соберете дигитални докази.

Една новинарка од Азербејџан е снимена тајно како има сексуални односи во својот дом. Ова видео подоцна беше објавено во медиумите и се рашири преку интернет. Европскиот суд за човекови права подоцна утврди дека се прекршени правото на приватност и слободата на изразување на новинарката. Ова беше првиот случај од ваков вид со којшто јасно беше воспоставена врската помеѓу приватноста и слободата на изразување.

Скандалот што ја тресеше Северна Македонија подолго време беше обзнанет откако неколку девојки се решија случајот да го пријават во полиција и да побараат институционална заштита. Сè започна со канал наречен „Јавна соба“, отворен на „Телеграм“, каде што се споделувале приватни фотографии, како и фотографии и податоци од социјалните мрежи со несоодветни коментари, со детали од приватниот живот и со телефонски броеви на многу девојки, дел од кои и малолетни. Една година откако полицијата ја блокираше првата група, се појавија три нови групи. Мрежата „Телеграм” стана дувло во кое членовите споделуваат порнографски фотографии и видеа, имиња, адреси, телефонски броеви и профили на социјалните мрежи. Бројот на членови во неа брои над 6.200 и во неа се споделени околу 10.000 фотографии и видеа. Девојка на возраст од 22 години од внатрешноста на земјата се обратила до некои од медиумите, откако нејзин пријател ја предупредил дека во групата биле објавени една нејзина фотографија од Фејсбук и уште две експлицитни од девојка која наликувала на неа. Основното јавно обвинителство Скопје поднесе Обвинителен акт против две лица на возраст од 32 и 21 година, кои се товарат за кривично дело – Производство и дистрибуција на детска порнографија, предвидено во член 193-а став 3 во врска со став 1 од Кривичниот законик. По низа протести и притисок на јавноста, беа донесени повеќе пресуди за различни кривични дела .

Дигитални докази Дигитална хигиена Репутација Безбедност Поддршка Сексуално вознемирување Порнографија Страв

МАНИПУЛАЦИЈА НА ВИДЕОСНИМКИ СО ПОМОШ НА ВЕШТАЧКА ИНТЕЛИГЕНЦИЈА (DEEP FAKES)

Станува збор за мошне реалистична видео или аудиосодржина која е манипулирана со софтвер и која лажно прикажува однесување или зборување на лицето што е цел на манипулација, со намера да се нарушат неговиот углед и достоинството.

Развојот на вештачка интелигенција (AI) овозможи манипулации што можат совршено да ја имитира реалноста. Ова доведува до сериозни и застрашувачки импликации за иднината на лажните вести и за дезинформациите, бидејќи ќе биде сè потешко да се идентификуваат лажните содржини.

Меѓу другите последици, ширењето на лажни вести ја поткопа довербата на јавноста во професионалното новинарство и останува да се види на каков начин медиумите и, воопшто, општеството ќе се справат со дезинформациите што се направени да изгледаат исклучително реално.

https://www.forbes.com/sites/chenxiwang/2019/11/01/deepfakes-revenge-porn-and-the-impact-on-women/?sh=45ed6ff1f53f

Дигитална хигиена Оштетување Репутација Тактика

МАНИПУЛАЦИЈА СО ИДЕНТИТЕТОТ

Манипулацијата со идентитетот или злоупотребата на личните податоци е сериозна закана, која потенцијално има далекусежни последици.

Постојат разни форми на манипулација со идентитет и измами со користење незаконско собирање податоци, како што се, на пример, протекување податоци, хакирање бази на податоци и остатоци (dumps) од информации.

Најчестите причини за манипулација со идентитетот се кражба на податоците, лажно претставување и прикривање криминални активности.

Дигитални докази Дигитална хигиена Оштетување Репутација Идентитет

ГОВОР НА ОМРАЗА

Вербалните напади врз основа на расната, верската и етничката припадност, сексуалната ориентација и родовиот идентитет, или врз основа на политичката и синдикалната припадност, или врз основа на други идентитети или карактеристики како што се возраста или економската положба, може да ги опишеме како говор на омраза.

Во законска смисла, за да имаме говор на омраза, неопходно е да се докаже дека таквиот говор е насочен кон одредени заштитени групи или идентитети. Меѓутоа, на интернет, говорот на омраза оди подалеку од овие заштитени категории и таргетира поголем број групи или идентитети во исто време, со што се зголемува влијанието врз групите кои се веќе маргинализирани. Од тие причини, неопходен е меѓусекторски пристап којшто ќе овозможи разбирање на структурните и сеопфатните влијанија што ги има говорот на омраза.

Сите новинари и медиумски работници можат да пријават насилство до телата за саморегулација како што е официјалното Здружение на новинари, кое води и регистар на напади од ваков карактер, или до Советот за етика во медиумите , којшто овозможува поддршка за своите членови во согласност со својот Статут. Изминатата година Здружението потпиша меморандум за соработка и со Народниот правобранител, по добивањето релевантна пресуда од Европскиот суд за човекови права во врска со отстранувањето на новинарите на 24.12.2012 од Собранието. Тука е и Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници (ССНМ), којшто реагира на евентуални злоупотреби или на попречување во работата на медиумите.

Дирекцијата за заштита на личните податоци (ДЗЛП) најави дека ќе бара од Фејсбук да се избришат лажните профили на мрежата кои шират говор на омраза и верска нетрпеливост, и повикуваат на протести и насилство. Оваа реакција на ДЗЛП следеше по најавените протести на муслиманските верници против апсењето на осомничените, претставени како радикални исламисти, за петтократното убиство во скопско Смилковци. ДЗЛП побара од корисниците да се однесуваат соодветно на друштвените мрежи.

Некои луѓе кои биле цел на насилство преку интернет, наместо да го намалат своето учество на интернет, уште поинтензивно реагираат и уште повеќе се ангажираат. Отвореното зборување за искуството од тоа да се биде предмет на злоупотреба на интернет (покрај користењето институционални или алтернативни механизми за заштита), може да биде корисно од неколку причини. Именувањето и посрамувањето на вашиот насилник и неговото разобличување пред јавноста, исто така, може да биде механизам за заштита, што ќе ви помогне да си го вратите чувството на контрола, ќе ви даде можност да им помогнете на други луѓе со слично искуство и да ја подигнете јавната свест во врска со дигиталното насилство. Како што пошироката јавност ќе го осознава обемот и опсегот на злоупотреба на интернет, таа ќе ги препознае нејзините негативни ефекти врз општеството и, се надеваме, ќе побара одговор од државните органи. Ако се одлучите за ваков пристап, обидете се да го ставите акцентот врз споделување на вашите искуства и на влијанието кое насилството го имало врз вас лично и врз заедницата.

Репутација Поддршка Новинар/ка Притисок Иновативна стратегија Здруженија

ЛАЖНИ ОБВИНУВАЊА

Поради постоењето на структурна нееднаквост на моќта, лажните обвинувања, дури и ако се докаже дека се лажни, имаат потенцијал да му нанесат сериозна и трајна штета на угледот на оној кој е предмет на обвинувања.

Лажните обвинувања може да се гледаат како форма на притисок врз нечија слобода на изразување, но доколку обвинувањата се намерно оркестрирани и постојано присутни, тие исто така може да го нарушат и јавното мислење и дискусијата во јавноста, истовремено стигматизирајќи и замолчувајќи ја жртвата на лажни обвинувања.

Репутација Тактика Новинар/ка Притисок

БОМБАРДИРАЊЕ НА GOOGLE (GOOGLE BOMBING)

Станува збор за намерно оптимизирање неточни и злонамерни информации на самите интернет-пребарувачи (т.е. Google), со цел да се нанесе штета врз достоинството и угледот на жртвата.

Индексирањето на резултатите од пребарувањето може да биде предмет на манипулација со користење обемни и координирани барања за пребарување кои содржат неточни или злонамерни информации. Овие барања за пребарување и резултатите од тоа се подигнуваат погоре, така што тие се прва видлива опција кога се пребарува во врска со жртвата.

Сопругата на поранешен германски претседател поднесе обвинение против Google во 2012 година, тврдејќи дека алгоритамот за пребарување на оваа компанија довел до широко дисеминирање информации во врска со нејзиното минато како сексуална работничка.

Дигитална хигиена Претражувач Оштетување Репутација

ДОКСИНГ (DOXXING)

Јавно откривање лични информации за жртвата, како што се домашната адреса, семејниот статус, банкарските и деталите од кредитната картичка, датумот на раѓање, но и и приватна кореспонденција, лични засрамувачки приказни, криминална историја и озборувања. Сите овие информации може да се објавуваат на една или повеќе различни платформи, било во делот за коментари, било преку видео или текст.

Самата природа на доксингот не бара објавените информации да се користат со цел да ѝ се нанесат некакви последици на жртвата, туку едноставниот чин на објавување чувствителни информации (чие ширење може да има реперкусии врз лицето чии информации се објавени) испраќа јасна порака за заплашување и вознемирување, со што се издвојува од обичното откривање или злоупотребата на податоци.

Важно е насилството преку социјалните мрежи да се пријави, бидејќи секогаш има можност објавените податоци да се отстранат и/или сторителот да биде блокиран. Важно е да се пријави постоење навредлива содржина бидејќи тоа е начин за документирање и за собирање докази кои ќе бидат потребни за понатамошна полициска истрага и судска постапка, а секогаш постои можност содржината да биде отстранета и/или сторителот да биде блокиран. Доколку е потребно, побарајте од семејството и пријателите да го преземат известувањето и комуникацијата со платформите.

Најважно е да се грижите за самите себе и да ги признаете своите чувства, дури и ако тоа значи неколку дена да лежите во кревет, без да правите ништо.

Секогаш постои и опцијата да се оддалечите од социјалните мрежи на одреден временски период, но со оглед на тоа колку сме сите зависни од нив, ова е многу полесно да се каже отколку да се направи. Обидете се да го ограничите времето што го поминувате на овие платформи и, наместо тоа, да комуницирате со луѓе на кои им верувате во затворени групи.

Проверете го OnLine SoS за да се информирате подетално за дополнителни средства за заштита што може да ги користите.

Дигитални докази Дигитална хигиена Вознемирување Репутација Безбедност Сексуално вознемирување Новинар/ка Идентитет

КЛЕВЕТЕЊЕ И ПОНИЖУВАЊЕ

Вулгарно изразување, пцовки и употреба на тон што значи непочитување на личното достоинство, угледот и/или положбата во општеството. Може да се користат и слики, видеа, мемиња и гифови за да се предизвика понижување или посрамотување.

Клеветата и навредата, според измените на кривичното законодавство пред десетина години, во Република Северна Македонија не претставуваат кривично дело, освен ако не станува збор за навреда на државни симболи и слично ( Повреда на угледот на Република Македонија во Член 178, Излагање на подбив на македонскиот народ и припадници на заедниците во член 179, Повреда на угледот на странска држава во член 181, Повреда на угледот на меѓународна организација во член 182 и Исклучување на одговорност за кривичните дела од членовите 178, 179, 181 и 182 во член 182-а кој предвидува дека за кривичните дела од членовите 178, 179, 181 и 182 исклучена е одговорноста за новинар при вршење новинарска професија, како и за други лица доколку изнесеното понижувачко мислење е дадено во одбрана на слободата за јавно изразување на мислата или на други права, или при заштита на јавен интерес или други оправдани интереси, или со искрена намера или увереност во добронамерноста на неговото мислење).

Одговорноста за навреда е регулирана со член 6 од Законот за граѓанска одговорност за навреда и клевета, со којшто се предвидува дека „за навреда одговара тој што со намера да омаловажи, со изјава, однесување, објавување или на друг начин ќе изрази за друг понижувачко мислење, со кое се повредува неговата чест и углед. Одговорност за навреда постои и ако со такво дејствие се омаловажува угледот на правно лице, група лица или умрено лице. За навреда сторена преку средство за јавно информирање (весници, магазини и друг печат, програми на радиото и телевизијата, електронски публикации, телетекст и други форми на уреднички обликувани програмски содржини кои се објавуваат, односно се емитуваат дневно или периодично во пишана форма, звук или слика, на начин достапен за широката јавност), можат да одговараат авторот на изјавата, уредникот или лицето кое го заменува во средството за јавно информирање и правното лице“. Тужителот при поднесувањето на тужбата е слободен да одлучи против кое од лицата ќе поднесе тужба за утврдување одговорност и за надоместување штета за навреда. Издавачот, уредникот или лицето што го заменува во средството за јавно информирање и правното лице кое го издава средството за јавно информирање, за навреда сторена од новинарот во тоа средство кој е автор на изјавата, одговараат врз начелото на претпоставена одговорност. На идентичен начин со истиот закон е регулирана и одговорноста за навреда преку член 8, којшто гласи: „За клевета одговара тој што за друго лице со утврден или очевиден идентитет, со намера да наштети на неговата чест и углед, пред трето лице изнесува или пронесува невистинити факти што се штетни за неговата чест и углед, а знае или бил должен и може да знае дека се невистинити. Одговорност за клевета постои и ако невистинитото тврдење содржи факти штетни за угледот на правно лице, група лица или умрено лице. Ако изнесувањето или пронесувањето невистинити тврдења за факти е сторено преку средство за јавно информирање (весници, магазини и друг печат, програми на радиото и телевизијата, електронски публикации, телетекст и други форми на уреднички обликувани програмски содржини кои се објавуваат, односно се емитуваат дневно или периодично во пишана форма, звук или слика, на начин достапен за широката јавност), за клевета можат да одговараат авторот на изјавата, уредникот или лицето кое го заменува во средството за јавно информирање и правното лице.“ Тужителот при поднесувањето на тужбата е слободен да одлучи против кое од лицата ќе поднесе тужба за утврдување одговорност и за надоместување штета за клевета. Тужениот е должен да ја докажува вистинитоста на фактите содржани во тврдењето. Тужениот кој ќе ја докаже вистинитоста на своето тврдење или ќе докаже дека имал основана причина да поверува во неговата вистинитост нема да одговара за клевета.

По исклучок, товарот на докажување паѓа врз тужителот кој, како носител на јавна функција, има законска должност да даде објаснување за конкретни факти кои најнепосредно се поврзани или се од значење за вршењето на неговата функција, ако тужениот докаже дека имал основани причини за изнесување тврдење што е од јавен интерес. Притоа, не е дозволено докажување на вистинитоста на факти кои се однесуваат на приватниот живот на тужителот, освен ако изнесувањето такви факти не е сторено во научно, книжевно или уметничко дело, во сериозна критика, во вршење службена должност, новинарска професија, политичка или друга општествена дејност, во одбрана на слободата на јавното изразување, на мислата или на други права, или при заштита на јавен интерес. Ако клеветата се состои во јавно префрлање на друг дека сторил кривично дело или дека е осуден за такво дело, одговорноста е исклучена ако изјавата е дадена во јавен интерес и ако лицето кое ја дало ќе ја докаже нејзината вистинитост или ќе докаже дека имал основана причина да поверува во вистинитоста на таквите факти. Притоа, за новинарски стории, се гарантира заштитата на изворот на информацијата како стандард на новинарската професија, односно законот предвидува дека: „Од тужениот новинар или друго физичко лице кое професионално врши дејност на информирање на јавноста, во постапката за граѓанска одговорност за навреда или клевета, според овој закон, не може да се бара да го открие својот таен извор на информации за фактите кои е должен да ги докажува“.

Покрај евентуалната досуда на материјална штета во вакви случаи, страната чиј интерес е повреден има право на демант и корекција во медиумот, односно според законот, ако навредата или клеветата е сторена по пат на средство за јавно информирање или компјутерски систем, оштетениот има право да поднесе барање за објавување одговор, демант или исправка во рок од седум дена од денот кога дознал дека е објавена, но не подоцна од еден месец од нејзиното објавување. Средството за јавно информирање го објавува демантот, одговорот или исправката во рок од два дена од доставувањето на барањето, во првиот нареден број, ако станува збор за периодични изданија, или во друго средство за јавно информирање, ако станува збор за непериодична публикација. Демантот, одговорот или исправката се објавува на истото место или време и во ист обем, како и информацијата на која се реагира (наслов, наднаслов, поднаслов, текст во пишани средства за јавно информирање или интернет-страница, најава во информативна програма, прилог).
Важно е притоа да се нагласи дека, во согласност со легислативата на Република Северна Македонија, електронските медиуми не подлежат на Законот за медиуми, што остава широк простор за толкување околу границите на слободата на изразување.

Исто така, целосно направете проценка на ситуацијата пред да започнете судска постапка, за да бидете сигурна дека лоша шега или остра критика не се сметаат за прекршок. Доколку судот одлучи така, исходот може да биде негативен за странката која го отпочнала случајот.

Ако го знаете идентитетот на сторителот, имате можност да барате отштета пред граѓански суд, иако во ваква постапка не можеме да се потпреме на поддршка од полицијата. Граѓанска парница може да се отпочне со тужба, а ако судот одлучи во ваша корист, тоа може да резултира со надомест на штета во материјална форма во согласност со Законот за граѓанска одговорност за навреда и клевета.

Проценка на ризикот е корисна алатка со која може да се оцени потенцијалното дело – кога се случило, зошто и од кого? На пример, ако објавите статија во врска со чувствително прашање во општеството, оваа алатка може да помогне во управувањето со ризикот – ќе оцените кои групи или поединци би можеле негативно да реагираат на статијата. Важно е да не се прикријат, интернализираат или нормализираат ваквите дела.

Изберете реакција со која и вие ќе се чувствувате безбедно и ќе ја намалите можноста за нанесување понатамошна штета, документирајте ги (или побарајте од семејството и пријателите да ги направат тоа) сите дејствија на клевета/понижување и информирајте се повеќе во врска со дигиталната безбедност, односно со механизмите за делумна заштита на социјалните мрежи.

Дигитални докази Пријава на платформата Блокирање на корисникот Репутација Тактика Кривична пријава

ОДМАЗНИЧКА ПОРНОГРАФИЈА

Одмаздничката порнографија се дефинира како објавување сексуално експлицитни содржини без согласност, а со намера за понижување, посрамување или уцена. Одмазничката порнографија претставува кршење на приватноста и може да доведе до исклучително тешка емоционална траума.

Одмаздничката порнографија е сериозен облик на напад и, како таков, од клучно значење е ваквите случаи да се пријават во полиција и до јавниот обвинител. Постојат неколку кривични дела кои можат да се користат како правна основа за кривично гонење за објавување одмаздничка порно снимка.

Сексуално вознемирување (чл. 193 и 418 од Кривичниот законик): поднесување предлог за поведување постапка е предусловот за нејзино започнување. Тоа значи дека вие мора да ги известите полицијата и јавниот обвинител (стандардна постапка), како и да поднесете предлог за поведување на постапката.

Неовластено прислушување и тонско снимање (чл. 151 од Кривичниот законик), неовластено фотографирање (чл. 152), неовластено објавување и прикажување туѓи текстови, фотографии и снимки (чл. 26, 27, 148 ,152 и 157 од Кривичниот законик, како и Закон за авторско право и сродни права) се другите основи кои се однесуваат на нелегални снимки и кои може да се користат за гонење случаи во кои видеото е снимено без согласност, дури и ако не е објавено на интернет. Овие постапки се подразбираат како кривична пријава поднесена од приватно лице, што значи дека вие, страната која поднесува, мора да го прикажете идентитетот на сторителот доколку ви е познат и да приложите колку што може повеќе детали и докази (на пример, каде се чуваат снимките, каде можела да биде поставена камерата за време на снимањето и сл.).

Вашата физичка безбедност има највисок приоритет кога станува збор за заштитата.

Документирајте ги сите снимки, коментари, закани и други форми на вознемирување бидејќи се суштински доказ за придвижување механизми за заштита и/или судски постапки.

Побарајте поддршка од граѓански организации, мрежи за поддршка на жени и други субјекти кои можат да ви помогнат да го изберете најдобриот начин да се заштитите.

Пријавете ги сите снимки, коментари, закани и други форми на вознемирување на платформите каде што се објавени и информирајте се повеќе за постапките за отстранување (take down) на Фејсбук и на други платформи.

И не заборавајте, дури и ако првично сте дале согласност за снимање, тоа не значи согласност и за споделување на таа содржина. Вие не сте виновни што сте жртва на ваков напад.

Ако некогаш имате чувство дека насилството кое го доживувате преку интернет е можно да премине и во физичкиот свет, веднаш повикајте полиција!

Лозинка Автентикација Резервен профил Дигитална хигиена Телефон/таблет Енкрипција Локација Пријава на платформата Репутација Безбедност Поддршка Сексуално вознемирување Порнографија Компјутер/лаптоп Кривична пријава

МАНИПУЛАЦИЈА НА ВИДЕОСНИМКИ СО ПОМОШ НА ВЕШТАЧКА ИНТЕЛИГЕНЦИЈА (DEEP FAKES)

Станува збор за мошне реалистична видео или аудиосодржина манипулирана со софтвер и која лажно прикажува однесување или зборување на лицето кое е цел на манипулација, со намера да се нарушат неговиот углед и достоинството.

Вештачката интелигенција сè уште не е правно регулирана кај нас, но доколку постои опција да се докаже атрибуција, односно креирањето на содржината да се припише на определена личност, ќе се применуваат одредбите од Законот за граѓанска одговорност за навреда и клевета на идентичен начин.

Имате можност да барате отштета преку граѓанско-правни процедури доколку тоа манипулирано видео или фотографија ви предизвикува штета, или е направено за цели на клеветење, или резултирало со загуба на финансиски средства (на пример, ако вашите биометриски податоци или гласот се манипулирани со цел за измама).

Ако сте претрпеле финансиска загуба поради ваква лажна манипулација со фотографија или видео, може да ги искористите граѓанските правни процедури за да барате надомест за тие загуби. Во случај да е направен прекршок од поголем обем или да е предизвикана друга форма на нематеријална штета (на пример, штета врз угледот или психолошка штета), вие можете да отпочнете граѓанска постапка за да добиете компензација.

Овој вид содржина е толку подмолен што е тешко да се идентификува (

директорот на Фејсбук

е еден таков пример). Некои од јасните знаци на ваков фалсификат се механички/неприродни движења, статична положба на очите (без трепкање) и неконзистентно движење на усните додека се зборува. Ризикот од тоа да бидете цел на ваков вид содржина се намалува колку што сте посвесни за вашиот дигитален отпечаток и доколку го ограничите циркулирањето на вашите биометриски податоци, како што се фотографии, видео и аудиоснимки.

Оштетување Пријава на платформата Репутација

ГОВОР НА ОМРАЗА

Вербалните напади врз основа на расната, верската и етничката припадност, сексуалната ориентација и родовиот идентитет, или врз основа на политичката и синдикалната припадност, или врз основа на други идентитети или карактеристики, како што се возраста или економската положба, може да ги опишеме како говор на омраза.

Не постои законски прифатена дефиниција за говорот на омраза, но консензусот за тоа што сè претставува говор на омраза е прилично широк. Според член 319 од Кривичниот законик, санкционирано е секое предизвикување и поттикнување омраза, раздор или нетрпеливост врз национална, расна, верска и друга дискриминаторска основа. Во согласност со член 394-г, тој што преку компјутерски систем во јавноста шири расистички и ксенофобичен пишан материјал, слика или друга репрезентација на идеја или теорија која помага, промовира или поттикнува омраза, дискриминација или насилство, против кое било лице или група, врз основа на пол, раса, боја на кожа, род, припадност на маргинализирана група, етничка припадност, јазик, државјанство, социјално потекло, религија или верско уверување, други видови уверувања, образование, политичка припадност, личен или општествен статус, ментална или телесна попреченост, возраст, семејна или брачна состојба, имотен статус, здравствена состојба, или на која било друга основа предвидена со закон или со ратификуван меѓународен договор, ќе се казни со затвор од една до пет години. Во согласност со член 407-а од Кривичниот закон, посебно кривично дело е одобрување или оправдување геноцид, злосторства против човештвото или воени злосторства.

Членот 417 од Кривичниот законик забранува дискриминација заснована не само врз расата, туку и врз бојата на кожата, верската, националната или етничката припадност и врз основа на личната карактеристика и припадност. Тој што врз основа на разлика на полот, расата, бојата на кожа, родот, припадноста на маргинализирана група, етничката припадност, јазикот, државјанството, социјалното потекло, религијата или верското уверување, други видови уверувања, образованието, политичката припадност, личниот или општествениот статус, менталната или телесната попреченост, возраста, семејната или брачната состојба, имотниот статус, здравствената состојба, или која било друга основа предвидено со закон или со ратификуван меѓународен договор ги повредува основните човекови права и слободи признати од страна на меѓународната заедница, ќе се казни со затвор од шест месеци до пет години. Со член 26, 27 и 28 од Кривичниот закон се предвидуваат посебни одредби за кривичната одговорност за кривични дела сторени преку средствата за јавно информирање.

Овој член исто така забранува објавување текстови и материјали кои пропагираат дискриминација, заговор и насилство врз поединци или групи кои им припаѓаат на овие заштитени категории.

Говорот на омраза е регулиран и со правилата за медиумска саморегулација и со Кодексот на новинарите на Македонија, исто така е забранет според Законот за медиуми, а припадниците на медиумите и на медиумските организации можат да бидат казнети за говор на омраза во граѓански судски постапки.

СОВЕТ: Поднесете пријава и побарајте од полицијата и обвинителот да отворат истрага.

Освен документација, можете да пријавите говор на омраза и на самата платформа или социјална мрежа, бидејќи сите тоа јасно го забрануваат во своите услови за користење.

Доколку говорот на омраза е објавен на интернет (на веб-локација или медиумска платформа), може да побарате, преку е-пошта или директно преку платформата, отстранување на оваа содржина.

Пријава на платформата Репутација Тактика Безбедност Кривична пријава

ЗЛОУПОТРЕБА НА ЛИЧНИТЕ ПОДАТОЦИ (IDENTITY MANIPULATION)

Манипулацијата со идентитетот или злоупотребата на личните податоци претставува сериозна закана која има потенцијално далекусежни последици. Без разлика дали цел е самото лице чии лични податоци се злоупотребени или некој друг, штетата може да биде непроценлива.

Поради сложеноста и различните појавни форми на оваа категорија на напади, тешко е да се одреди правната основа која нуди најсоодветна заштита. Во случај на измама сторена со користење компјутер што му припаѓа на друго лице, а која резултира со материјална или финансиска корист за сторителот, може да се поднесе кривична пријава според член 251-б (Компјутерска измама) или злоупотреба на лични податоци – чл. 149.

Доколку случајот на злоупотреба на личните податоци доведе до психолошка повреда или штета врз угледот или достоинството, тогаш може да се бара компензација преку граѓански правни процедури. Пред да се отпочне ваква тужба, неопходно е да се знае идентитетот на сторителот и да се обезбедат докази кои го потврдуваат тврдењето дека е направена злоупотреба на идентитетот (личните податоци) и дека е предизвикана штета.

Злоупотребата на личните податоци најчесто оди рака под рака со финансиска измама и кражба преку интернет. Постојат различни начини на кои можете да се заштитите од овие нешта: ограничете го износот на пари што може да се префрли на друга сметка, или што може одеднаш да се извади од банкомат, користете најмалку двофакторски систем за најавување во однос на вашите финансиски лозинки и уништувајте ги старите банкарски и други картички кои содржат чувствителни податоци.

Доколку сте жртва на злоупотреба на лични податоци, информирајте ја полицијата што е можно поскоро, известете ги финансиските институции или веб-страниците каде што имате сметки и привремено блокирајте ги засегнатите банкарски сметки и/или картички.

Навремената проценка на ризикот и дигиталната хигиена се важни средства за превенција и заштита.

Дигитални докази Лозинка Автентикација Резервен профил Телефон/таблет Оштетување Репутација Идентитет Сајбер криминал Кориснички профил Компјутер/лаптоп Враќање на пристапот Враќање на системот Кривична пријава

ЛАЖНИ ОБВИНУВАЊА

Како резултат на нееднаквата распределба на моќта, лажните обвинувања, дури и ако се докажат дека се невистинити, имаат потенцијал да му нанесат сериозна и трајна штета на угледот на обвинетиот.

Овој вид напад може да се смета и за форма на притисок врз слободата на изразување и во овој случај е тешко да се обезбеди заштита.

Доколку лажното обвинување резултира со загрозување на сигурноста, постои заштита во членот 144 од Кривичниот законик. Во таков случај, јавните обвинители и полицијата имаат мандат да следат, да истражуваат и да бидат одговорни за давање заштита.

СОВЕТ: Објаснете детално како, зошто и кога се чувствувате небезбедно и детално објаснете зошто сте загрижени за безбедноста на вашето семејство и најблиските. Овие податоци би можеле да бидат клучни за успех во судски постапки.

За претрпена штета во однос на угледот и достоинството, може да се бара компензација преку граѓанска правна постапка која се поведува преку тужба. Пред да се отпочне ваква тужба, неопходно е да се знае идентитетот на сторителот, како и доказите што го потврдуваат тврдењето дека постои злоупотреба на лични податоци и дека е предизвикана штета.

Документирајте како лажните обвинувања ви нанеле штета. Доколку тие обвинувања се објавени на интернет, побарајте од веб-страницата или од платформата да ги отстрани тие информации.

Ако објавената содржина е преобемна за да можеме да ја собереме, замолете ги вашите пријатели и семејството да ви помогнат во документирањето на лажните обвинувања, како и во тоа да ги пријавите на самите веб-локации или на платформите.

Јавното коментирање или обвинувањата се уште еден начин за справување со нападот, но сепак направете определена прелиминарна проценка на ризикот за да го процените потенцијалот од негативни реакции и од дополнително засилување на лажните обвинувања.

Оштетување Пријава на платформата Репутација Тактика Поддршка Медиуми Кривична пријава

ВОСПАЛУВАЧКИ ГОВОР

Овој вид говор најчесто е присутен на интернет-форуми или во дискусиите во стилот на платформата Reddit. Воспалувачкиот говор се однесува на употреба на навредлив јазик, пцовки и други методи на провокација со цел да се предизвика реакција од жртвата или ангажирање со неа. Крајна цел е да се нанесе понижување, срам и да се уништи кредибилитетот на жртвата.

Има многу начини преку кои може да се изведе ваквиот вид напад, така што дефинирањето на неколку соодветни кривични дела може да се смета како механизам за заштита. ***

Во случај на воспалувачки говор којшто вклучува закани, заштита може да понуди член 144 од Кривичниот законик (Загрозувањето на сигурноста). Во овој случај, јавните обвинители и полицијата имаат мандат да следат, да истражуваат и да бидат одговорни за давање заштита. Како странка која поднесува, вие сте одговорни за собирање на доказите што се потребни за поднесување кривична пријава.

СОВЕТ: Објаснете детално како, зошто и кога се чувствувате небезбедно и детално објаснете зошто сте загрижени за безбедноста на вашето семејство и најблиските. Овие податоци би можеле да бидат клучни за успех во судски постапки.

Ако воспалувачкиот говор е навредлив и со непочитување, може да се поведе судска постапка преку приватна тужба, за која е потребно да се знае идентитетот на сторителот.

Воспалувачкиот говор често е придружен со голем обем анонимни пораки и коментари, што дополнително го отежнува процесот на барање правна заштита.

Приоритет број еден е вашата физичка безбедност! Водете сметка да бидете на безбедно место. Исклучете ги опциите за следење локација на вашите уреди, вклучително и Google Maps и други апликации.

Покрај документирањето на доказите, контактирајте со семејството, со пријателите и со партнерите за да добиете поддршка. Ако воспалувачкиот говор е поврзан со вашето работно место, разговарајте со колегите и со работодавачот за да добиете соодветна нивна реакција која најдобро би функционирала за вас.

Воспалувачкиот говор обично е проследен со голем обем на пораки и може да биде мошне интензивен, па затоа размислете да направите пауза од платформите или од веб-локациите каде што се случува злоупотребата.

Репутација Тактика Поддршка Новинар/ка Медиуми Кривична пријава

БОМБАРДИРАЊЕ НА GOOGLE (GOOGLE BOMBING)

Станува збор за намерно оптимизирање неточни и злонамерни информации на самите интернет-пребарувачи (т.е., на Google), со цел да се нанесе штета врз достоинството и угледот на жртвата.

Казнено-правниот систем експлицитно не го забранува ова дело, ниту го карактеризира како кривично дело. Од техничка гледна точка, бомбардирањето на Google не подразбира злоупотреба или манипулација со лични податоци. Напротив, тоа се смета за злоупотреба на самиот пребарувач (Google). Во одредени случаи, овој вид напад може да се гони врз основа на неовластен пристап до компјутер, компјутерска мрежа или електронска обработка, односно како Оштетување и неовластено навлегување во компјутерски систем (член 251 од Кривичниот законик). Во овој конкретен случај, треба да се поднесе кривична пријава до полицијата, која ќе ги содржи и собраните докази (слика од екранот од резултатите од пребарувањето, анализа на оптимизацијата на пребарувањето итн.).

За претрпена штета во однос на угледот и достоинството, може да се бара компензација преку граѓанска правна постапка која се поведува преку тужба. Пред да се отпочне ваква тужба, неопходно е да се знае идентитетот на сторителот, како и доказите што го потврдуваат тврдењето дека постои злоупотреба на личните податоци и дека е предизвикана штета.

Со оглед на тоа дека алатките за менување на алгоритмите на пребарувачот се широко достапни, речиси секој може да ги менува резултатите во пребарувањето. Поради ова, мошне е тешко да спречите или да се заштитите од бомбардирање на Google.

Google има развиено екстензија за својот пребарувач – Google Meet Bomb Guard , која им овозможува на корисниците да ги блокираат сите учесници кои не биле поканети, како и генеричките сметки отворени на gmail од страна на организираните групи на Google Meet.

Погледнете ги и другите екстензии за пребарувачи што се достапни, а што може да помогнат во спречувањето на овој вид напад.

Дигитални докази Дигитална хигиена Претражувач Оштетување Пријава на платформата Репутација

ДОКСИНГ (DOXXING)

Јавно откривање лични информации за жртвата, како што се домашната адреса, семејниот статус, банкарските и деталите од кредитната картичка, датумот на раѓање итн. Сите овие информации може да се објавуваат на една или на повеќе различни платформи, било во делот за коментари, било преку видео или текст.

Без разлика на тоа дали обелоденетите податоци се користат за вознемирување или не, самиот чин на неовластено објавување податоци се квалификува како доксинг и се смета за вид напад преку интернет. Кога доксингот доведува до непосредна опасност за безбедноста, тука е членот 144 од Кривичниот законик (Загрозување на сигурноста), којшто може да обезбеди правна заштита. Во овој случај, јавните обвинители и полицијата имаат мандат да следат, да истражуваат и да бидат одговорни за давање заштита. Како странка која поднесува, вие сте одговорни за собирање на доказите што се потребни за поднесување кривична пријава. Оваа можност е особено релевантна за новинарките, затоа што ваквите обвинувања предвидуваат и построги санкции.

СОВЕТ: Објаснете ѝ на полицијата детално како, зошто и кога се чувствувате небезбедно и детално објаснете зошто сте загрижени за безбедноста на вашето семејство и на најблиските. Овие податоци би можеле да бидат клучни за успех во судски постапки. Во определени ситуации, може да биде корисно да се обратите и до Агенцијата за заштита на лични податоци.

Според член 149 од Кривичниот законик, тој што спротивно на условите утврдени со закон без согласност на граѓанинот прибира, обработува или користи негови лични податоци, ќе се казни со парична казна или со затвор до една година.

Документирајте го секој случај и локација на која се објавени вашите лични податоци и поднесете ги овие докази во полиција.

Веднаш пријавете доксинг и секакво друго неовластено објавување лични податоци на веб-локациите или на платформите каде што се објавени, како и на полицијата.

Интересирајте се редовно за она што сте го пријавиле за да бидете сигурни дека оние кои треба ќе одговорат. Итното делување е од клучна важност за да се спречи понатамошно ширење на вашите лични податоци на интернет.

На телефонот исклучете ги опциите за следење на локацијата, Google Maps и другите апликации што собираат ваши чувствителни податоци (локација, адреса, итн.).

Ставете строги контроли за приватност на вашите профили на социјалните мрежи и системи за автентикација во два чекори за сите најавувања на веб-локации кои ги чуваат вашите чувствителни податоци.

Разговарајте со луѓе на кои им верувате – колеги, пријатели, работодавци. Побарајте од полицијата да ја предупреди платформата да ги отстрани вашите лични податоци и користете механизми за пријавување што се достапни на самите веб-страници и на платформата.

Алатката DeleteMe ви помага во пронаоѓањето и отстранувањето на чувствителни податоци на интернет.

Ако некогаш имате чувство дека насилството кое го доживувате преку интернет е можно да премине и во физичкиот свет, веднаш повикајте полиција!

Дигитални докази Лозинка Резервен профил Дигитална хигиена Телефон/таблет Локација Пријава на платформата Протекување на податоци Репутација Безбедност Сексуално вознемирување Идентитет Кориснички профил Компјутер/лаптоп Кривична пријава